REKLAM
FİZİK 9. SINIF – 1. ÜNİTE: FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ
KONU ANLATIMI
1. Fizik Bilimi ve Temel Kavramlar
Fizik Nedir? Fizik, doğada meydana gelen olayları gözlemleyen, bu olaylar arasındaki ilişkileri inceleyen ve matematiksel ifadelerle açıklayan bir bilim dalıdır. Evrenin işleyişini anlamak için temel yasaları araştırır.
Fizik Biliminin Çalışma Alanları:
- Mekanik (Hareket ve kuvvetler)
- Termodinamik (Isı ve sıcaklık)
- Elektrik ve Mağnetizma
- Optik (Işık)
- Modern Fizik (Atom, çekirdek fiziği)
2. Fiziksel Nicelikler
Temel Nicelikler:
- Uzunluk – metre (m)
- Kütle – kilogram (kg)
- Zaman – saniye (s)
- Sıcaklık – kelvin (K)
- Madde Miktarı – mol (mol)
- Akım Şiddeti – amper (A)
- Işık Şiddeti – kandela (cd)
Türetilmiş Nicelikler: Temel niceliklerden türetilen büyüklüklerdir.
- Hız: m/s
- İvme: m/s²
- Kuvvet: N (Newton) = kg·m/s²
- Enerji: J (Joule) = kg·m²/s²
- Basınç: Pa (Pascal) = kg/(m·s²)
3. Bilimsel Gösterim (Üstel Gösterim)
Çok büyük veya çok küçük sayıları pratik yazmak için kullanılır.
Format: a × 10ⁿ (1 ≤ a < 10)
Örnekler:
- 150.000.000 = 1,5 × 10⁸
- 0,0000035 = 3,5 × 10⁻⁶
4. Ön Ekler
| Ön Ek | Sembol | Çarpan | Örnek |
|---|---|---|---|
| kilo | k | 10³ | 1 km = 1000 m |
| hekto | h | 10² | 1 hm = 100 m |
| deka | da | 10¹ | 1 dam = 10 m |
| desi | d | 10⁻¹ | 1 dm = 0,1 m |
| santi | c | 10⁻² | 1 cm = 0,01 m |
| mili | m | 10⁻³ | 1 mm = 0,001 m |
| mikro | μ | 10⁻⁶ | 1 μm = 0,000001 m |
| nano | n | 10⁻⁹ | 1 nm = 10⁻⁹ m |
5. Boyut Analizi
Fiziksel büyüklüklerin temel niceliklere göre ifadesidir.
Temel Boyutlar:
- [L] : Uzunluk
- [M] : Kütle
- [T] : Zaman
Örnekler:
- Hız = [L][T]⁻¹
- İvme = [L][T]⁻²
- Kuvvet = [M][L][T]⁻²
6. Ölçme ve Belirsizlik
Doğruluk: Ölçüm sonucunun gerçek değere yakınlığı Kesinlik: Tekrarlanan ölçümlerin birbirine yakınlığı
Belirsizlik Kaynakları:
- Ölçüm aletinin hassasiyeti
- Çevresel faktörler
- İnsan hatası
En Küçük Bölme Değeri: Ölçüm aletindeki en küçük birim
7. Vektör ve Skaler Büyüklükler
Skaler Büyüklükler: Sadece sayısal değere sahip
- Kütle, sıcaklık, zaman, enerji, hız (sürat)
Vektör Büyüklükler: Büyüklük ve yön bilgisi gerektirir
- Kuvvet, hız (velocity), ivme, yer değiştirme
SORULAR
Bölüm 1: Temel Kavramlar
Soru 1: Aşağıdakilerden hangisi türetilmiş bir niceliktir?
- A) Kütle
- B) Zaman
- C) Hız
- D) Uzunluk
- E) Sıcaklık
Soru 2: Fizik biliminin temel amacı nedir? Kısaca açıklayınız.
Bölüm 2: Birimler ve Dönüşümler
Soru 3: 5,2 km’yi metreye çeviriniz.
Soru 4: 350 mg kaç gramdır?
Soru 5: 2,5 saat kaç saniyedir?
Bölüm 3: Bilimsel Gösterim
Soru 6: Aşağıdaki sayıları bilimsel gösterimle yazınız:
- a) 45.000.000
- b) 0,000078
- c) 923.000
Soru 7: (3 × 10⁴) × (2 × 10⁵) işleminin sonucunu bilimsel gösterimle yazınız.
Soru 8: Güneş’in Dünya’ya uzaklığı yaklaşık 150.000.000 km’dir. Bu değeri bilimsel gösterimle ve metre cinsinden yazınız.
Bölüm 4: Boyut Analizi
Soru 9: Aşağıdaki fiziksel büyüklüklerin boyutlarını yazınız:
- a) Yoğunluk (kütle/hacim)
- b) İş (kuvvet × yol)
- c) Güç (iş/zaman)
Soru 10: Bir formülde F = m·a ifadesi verilmiştir. Kuvvetin boyutunu kütle ve ivme cinsinden bulunuz.
Bölüm 5: Ölçme
Soru 11: En küçük bölme değeri 0,1 cm olan bir cetvelle yapılan ölçümde belirsizlik ne kadardır?
Soru 12: Doğruluk ve kesinlik kavramlarını bir örnekle açıklayınız.
Bölüm 6: Vektör ve Skaler
Soru 13: Aşağıdaki büyüklüklerden hangileri vektörel, hangileri skalerdir?
- Kütle, kuvvet, hız, sıcaklık, ivme, enerji, momentum
Soru 14: İki kuvvet vektörü aynı doğrultuda ve aynı yöndeyse bileşke kuvvet nasıl bulunur? Ters yöndeyseler ne olur?
Bölüm 7: Karma Sorular
Soru 15: Bir araç 72 km/h hızla hareket etmektedir. Bu hızı m/s cinsinden bulunuz.
Soru 16: Yoğunluğu 2,7 g/cm³ olan alüminyumun yoğunluğunu kg/m³ cinsinden bulunuz.
Soru 17: Fizik dersinde yapılan bir deneyde aynı uzunluk 5 kez ölçülmüş ve şu değerler bulunmuştur: 12,3 cm – 12,4 cm – 12,2 cm – 12,3 cm – 12,4 cm. Ortalama değeri hesaplayınız.
CEVAP ANAHTARI
- C) Hız (Hız = yol/zaman şeklinde türetilir)
- Doğadaki olayları gözlemleyip, açıklayıp, aralarındaki ilişkileri matematiksel olarak ifade etmek
- 5,2 km = 5.200 m
- 350 mg = 0,35 g
- 2,5 saat = 9.000 saniye
- a) 4,5 × 10⁷ b) 7,8 × 10⁻⁵ c) 9,23 × 10⁵
- 6 × 10⁹
- 1,5 × 10¹¹ m
- a) [M][L]⁻³ b) [M][L]²[T]⁻² c) [M][L]²[T]⁻³
- [M][L][T]⁻²
- ±0,05 cm (en küçük bölmenin yarısı)
- Öğrenci cevabına göre değerlendirilir
- Skaler: kütle, sıcaklık, enerji / Vektörel: kuvvet, hız, ivme, momentum
- Aynı yöndeyse toplanır, ters yöndeyse çıkarılır
- 20 m/s
- 2.700 kg/m³
- 12,32 cm ≈ 12,3 cm
Not: Bu konu anlatımı ve sorular MEB müfredatına uygun olarak hazırlanmıştır. Başarılar dilerim! 📚