REKLAM
Çıban (tıbbi adıyla furunkül), cildin altında oluşan, ağrılı ve içi irin dolu bir şişliktir. Temel nedeni, cildinizde doğal olarak bulunabilen bir bakterinin, genellikle Staphylococcus aureus‘un, kıl kökünü enfekte etmesidir.
Bu bakteri, cildin bütünlüğünün bozulduğu bir yerden (kesik, çizik, kıl folikülü) içeri girer ve iltihaplanmaya neden olur. Vücudun enfeksiyonla savaşmak için bölgeye gönderdiği beyaz kan hücreleri, ölü dokular ve bakteriler birikerek irini oluşturur.
Çıban Oluşumunu Tetikleyen Başlıca Risk Faktörleri
Çıban oluşumunun temelinde bakteriyel enfeksiyon olsa da, bazı durumlar ve alışkanlıklar bu bakterilerin cilde kolayca yerleşmesine ve enfeksiyon başlatmasına zemin hazırlar:
1. Cilt Hasarı ve Tahrişler
- Mikro Travmalar: Tıraş sırasında oluşan küçük kesikler, kaşıma veya böcek ısırığı gibi cildi tahriş eden durumlar, bakterilerin deri altına girmesi için kapı açar.
- Kıl Kökü Tıkanıklığı: Kıl dönmeleri veya ter bezlerinin aşırı sebum (yağ) salgısıyla tıkanması, bakterilerin üremesi için uygun ortam yaratır.
- Sürtünme: Dar ve sürtünmeye neden olan giysiler, özellikle kalça, koltuk altı ve boyun arkası gibi bölgelerde tahrişi artırır.
2. Bağışıklık Sistemi Zayıflığı
Vücut direncinin düşük olması, enfeksiyonla savaşma gücünü azaltır:
- Hastalıklar: Diyabet (Şeker hastalığı), kanser veya HIV gibi bağışıklık sistemini zayıflatan kronik hastalıklar.
- Yetersiz Beslenme: B12, C vitamini ve çinko gibi vitamin/mineral eksiklikleri.
- Stres: Kronik stres, vücut direncinin düşmesine neden olabilir.
- İlaçlar: Bazı ilaçların (özellikle bağışıklığı baskılayan steroidler) kullanımı.
3. Hijyen ve Çevresel Koşullar
- Kötü Hijyen: Kişisel temizlik kurallarına yeterince uyulmaması, ciltte bakteri sayısını artırır.
- Aşırı Terleme ve Nemli Ortamlar: Koltuk altı, kasık gibi bölgelerde aşırı terleme, bakterilerin çoğalması için nemli ve sıcak bir ortam oluşturur.
- Temas Yoluyla Bulaşma: Çıbanı olan biriyle yakın temas kurmak veya kişisel eşyaları (havlu, giysi) paylaşmak enfeksiyonu yayabilir.
Çıbanlar genellikle zararsızdır ve kendiliğinden geçer. Ancak bazı durumlarda (ateş eşlik etmesi, çok sayıda çıkması veya 3 haftadan uzun sürmesi) daha derin ve şiddetli enfeksiyonlara (karbunkül) işaret edebilir ve mutlaka bir doktor kontrolü gerektirir.