REKLAM
Narsizm (Özseverlik), bir kişinin kendi benliğine karşı duyduğu aşırı hayranlık, düşkünlük ve kendini diğer insanlardan üstün görme eğilimidir. Her insanda belli bir düzeyde özsaygı ve kendine değer verme duygusu bulunsa da, narsizm bu durumun sağlıksız ve aşırı boyutlara ulaşmasıdır.
Narsizm terimi, kökenini Antik Yunan mitolojisindeki suya yansıyan kendi görüntüsüne âşık olan Narkissos hikâyesinden alır.
Narsistik Kişilik Bozukluğu (NKB)
Narsizm, kişinin yaşamını ve ilişkilerini olumsuz yönde etkileyecek kadar yoğun ve kalıcı hale geldiğinde, Narsistik Kişilik Bozukluğu (NKB) adı verilen bir ruh sağlığı durumuna dönüşür.
Bu bozukluğa sahip bireyler, genellikle bir “büyüklenme (grandiyözite) maskesi” takarlar, ancak bu maskenin ardında çoğunlukla kırılgan bir öz değer duygusu gizlidir ve en ufak bir eleştiriye karşı bile aşırı hassastırlar.
Temel Özellikleri (DSM-5 Kriterlerine Göre Özet)
Narsistik Kişilik Bozukluğu olan bir kişide sıklıkla görülen temel özellikler şunlardır:
- Büyüklenme Duygusu: Başarılarını ve yeteneklerini abartır, hak etmediği halde üstün biri olarak görülmeyi bekler.
- Sürekli Hayranlık İhtiyacı: Aşırı ve sürekli olarak övgü, beğeni ve ilgi bekler.
- Hak Edilmişlik Duygusu: Kendisinin özel muameleyi hak ettiğine inanır ve başkalarının isteklerini sorgulamadan yerine getirmesini bekler.
- Empati Eksikliği: Başkalarının duygularını, ihtiyaçlarını ve deneyimlerini anlamakta veya kabul etmekte zorlanır.
- İlişkileri Sömürme: Kendi amaçlarına ulaşmak için başkalarını manipüle etme ve kullanma eğilimi gösterir.
- Kıskançlık: Başkalarını kıskanır ve aynı zamanda başkalarının da kendisini kıskandığına inanır.
- Fantezilerle Meşgul Olma: Sınırsız başarı, güç, zekâ, güzellik ya da kusursuz aşka dair gerçekçi olmayan hayaller kurar.
- Kibirli Davranışlar: Kendini beğenmiş ve küstah davranışlar sergiler, kendisiyle aynı statüde olmayan insanlara eleştirel yaklaşır.
Narsizm Türleri
Psikolojide, narsizm genellikle iki ana tipte incelenir:
- Büyüklenmeci (Grandiyöz) Narsizm:
- Daha dışa dönük, gösterişli ve baskındır.
- Açıkça üstünlük duygusu sergiler, kendine güveni abartılı görünür.
- İlgi odağı olmayı sever ve sürekli övgü talep eder.
- Sürekli olarak başarı, güç ve üstünlük peşindedir.
- Kırılgan (Vulnerabl) Narsizm (Gizli Narsizm):
- Daha içe dönük, hassas ve çekingendir.
- Eleştirilere karşı aşırı hassas ve alıngandır.
- İçten içe büyüklenme fantezileri kurar, ancak dış dünyada yetersizlik ve kaygı duyguları yaşar.
- Kendilerini kurban/mağdur gösterme veya suçlama yoluyla ilgi ve destek aramaya meyillidir.
Narsistik eğilimler, bir kişilik özelliği olabileceği gibi, bu özelliklerin yoğunluğu, kişinin günlük yaşamını ve ilişkilerini ciddi şekilde bozuyorsa, bir kişilik bozukluğu olarak kabul edilir ve bu durumda profesyonel destek (terapi) önemlidir.