REKLAM
CRP (C-Reaktif Protein) Nedir?
CRP (C-Reaktif Protein), karaciğer tarafından üretilen ve vücutta herhangi bir iltihaplanma (enflamasyon), enfeksiyon veya doku hasarı olduğunda kan dolaşımındaki seviyesi hızla yükselen bir proteindir. Bu nedenle, CRP testi, vücutta genel bir iltihaplanma durumunun varlığını tespit etmek için kullanılan en yaygın ve hassas kan tahlillerinden biridir.
CRP, tek başına belirli bir hastalığın tanısını koydurmaz. Ancak bir “alarm” göstergesi gibidir; doktorlara vücutta bir sorun olduğuna dair önemli bir ipucu verir ve daha ileri tetkiklerin yapılması gerektiğini düşündürür.
CRP Testi Neden Yapılır?
Doktorunuz, vücutta bir iltihabi süreçten şüphelendiğinde CRP testi isteyebilir. Başlıca kullanım alanları şunlardır:
- Enfeksiyonların Tespiti: Bakteriyel enfeksiyonlarda (zatürre, idrar yolu enfeksiyonu vb.) seviyesi belirgin şekilde yükselir. Viral enfeksiyonlarda ise artış daha sınırlı olabilir. Bu ayrım, antibiyotik tedavisine gerek olup olmadığına karar vermede doktora yardımcı olabilir.
- Kronik İltihaplı Hastalıkların Takibi: Romatoid artrit, lupus, inflamatuar bağırsak hastalıkları (Crohn, ülseratif kolit) gibi otoimmün ve kronik iltihaplı hastalıkların aktivitesini izlemek için kullanılır. CRP seviyesindeki değişiklikler, hastalığın alevlenme veya yatışma döneminde olduğunu gösterebilir.
- Tedavinin Etkinliğini Değerlendirme: Bir enfeksiyon veya iltihaplı hastalık için başlanan tedavinin (örneğin antibiyotik veya anti-inflamatuar ilaçlar) işe yarayıp yaramadığını anlamak için CRP seviyeleri takip edilir. Başarılı bir tedavide CRP değeri düşüşe geçer.
- Ameliyat Sonrası Takip: Cerrahi operasyonlar sonrası olası bir enfeksiyon gelişimini erken aşamada saptamak için kullanılır.
- Kalp ve Damar Hastalıkları Riski: Düşük düzeydeki kronik iltihaplanma, damar sertliğine (ateroskleroz) yol açabilir. Bu nedenle, yüksek hassasiyetli CRP (hs-CRP) adı verilen daha hassas bir test, kalp krizi ve inme riskini değerlendirmede yardımcı bir faktör olarak kullanılabilir.
CRP Değerleri Ne Anlama Gelir?
CRP seviyesi genellikle miligram/litre (mg/L) cinsinden ölçülür. Normalde sağlıklı bir bireyde CRP seviyesi çok düşüktür.
- Normal Değer: Genellikle 5 mg/L’nin altı kabul edilir. Bazı laboratuvarlar için bu sınır 10 mg/L olabilir. Sağlıklı insanlarda bu değer çoğunlukla 1 mg/L’nin bile altındadır.
CRP Yüksekliği Ne Anlama Gelir?
CRP seviyesindeki artış, iltihabın şiddetiyle doğru orantılıdır.
- Hafif Yükseklik (10 – 40 mg/L): Genellikle viral enfeksiyonlar, hamilelik, hafif yaralanmalar, diş iltihapları veya sigara kullanımı gibi daha hafif durumlarda görülür.
- Orta Derecede Yükseklik (40 – 100 mg/L): Daha ciddi bakteriyel enfeksiyonlar (bronşit, idrar yolu enfeksiyonu), büyük travmalar, kalp krizi veya romatizmal hastalık alevlenmelerinde gözlenir.
- Belirgin Yükseklik (100 mg/L üzeri): Ciddi bakteriyel enfeksiyonlar (sepsis, menenjit), büyük cerrahi operasyonlar sonrası, yaygın yanıklar veya bazı kanser türlerinde ortaya çıkabilir.
CRP Yüksekliğinin Yaygın Nedenleri:
- Enfeksiyonlar: Bakteriyel, viral veya mantar kaynaklı her türlü enfeksiyon.
- Romatizmal ve Otoimmün Hastalıklar: Romatoid artrit, lupus, ankilozan spondilit.
- İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları: Crohn hastalığı, ülseratif kolit.
- Doku Hasarı ve Yaralanmalar: Travma, kemik kırıkları, yanıklar, kalp krizi.
- Cerrahi Operasyonlar: Ameliyat sonrası vücudun doğal bir yanıtıdır.
- Kanser: Bazı kanser türleri iltihaplanmaya neden olarak CRP’yi yükseltebilir.
- Diğer Faktörler: Sigara içmek, obezite, gebelik ve aşırı egzersiz de CRP seviyesinde hafif artışlara neden olabilir.
CRP sonucunuzun yüksek çıkması durumunda, bu yüksekliğin altında yatan asıl nedeni bulmak için doktorunuz fizik muayene ve ek tahliller isteyecektir. Unutmayın, CRP bir sonuç değil, bir belirtidir.