REKLAM
APTT Nedir? Kan Pıhtılaşma Testi
APTT, ” aktive parsiyel tromboplastin zamanı” (İngilizce: Activated Partial Thromboplastin Time) ifadesinin kısaltmasıdır. Bu test, kanın pıhtılaşma sürecinin ne kadar sürede gerçekleştiğini ölçen temel bir kan tahlilidir. Vücudunuzda bir kanama olduğunda, pıhtılaşma faktörleri adı verilen bir dizi protein, kanamayı durdurmak için zincirleme bir reaksiyon başlatır. APTT testi, bu zincirin özellikle “içsel yol” ve “ortak yol” olarak adlandırılan kısımlarının ne kadar iyi çalıştığını değerlendirir.
Basitçe söylemek gerekirse, APTT testi kanınızın normal bir hızda pıhtılaşıp pıhtılaşmadığını kontrol eder. Özellikle kanama ve pıhtılaşma bozukluklarının teşhisinde kritik bir rol oynar.
APTT Testi Neden Yapılır?
Doktorunuz aşağıdaki durumlarda APTT testi isteyebilir:
- Açıklanamayan Kanama ve Morarmalar: Vücutta kolayca oluşan morluklar, sık sık yaşanan burun veya diş eti kanamaları, kesiklerin uzun süre kanaması gibi durumların nedenini araştırmak için yapılır.
- Pıhtılaşma Bozukluklarının Teşhisi: Hemofili A ve Hemofili B gibi kalıtsal pıhtılaşma faktörü eksikliklerinin taranmasında kullanılır.
- Ameliyat Öncesi Değerlendirme: Cerrahi bir işlem öncesinde hastanın kanama riskini değerlendirmek amacıyla standart olarak istenir.
- Heparin Tedavisinin Takibi: Heparin, kan sulandırıcı (antikoagülan) bir ilaçtır ve kanın pıhtılaşmasını yavaşlatır. APTT, heparin dozunun doğru ve güvenli aralıkta olup olmadığını izlemek için düzenli olarak kullanılır.
- Karaciğer Hastalıklarının Değerlendirilmesi: Pıhtılaşma faktörlerinin birçoğu karaciğerde üretildiği için, şiddetli karaciğer hastalıkları pıhtılaşma fonksiyonlarını etkileyebilir.
- Tekrarlayan Düşüklerin Araştırılması: Bazı pıhtılaşma bozuklukları (örneğin, antifosfolipid sendromu) tekrarlayan düşüklere neden olabilir ve APTT bu durumların teşhisinde yardımcı olabilir.
APTT Normal Değerleri Nedir?
APTT sonucu saniye cinsinden verilir. Normal değer aralığı, testi yapan laboratuvarın kullandığı reaktiflere ve ekipmana göre küçük farklılıklar gösterebilir. Ancak genel olarak kabul edilen referans aralığı:
- 25 ila 40 saniye arasındadır.
Heparin tedavisi alan hastalarda ise hedeflenen APTT değeri, normal aralığın 1.5 ila 2.5 katı daha uzun olacak şekilde ayarlanır.
APTT Yüksekliği (Uzaması) Ne Anlama Gelir?
APTT sonucunun normalden yüksek olması, kanın pıhtılaşmasının normalden daha uzun sürdüğü anlamına gelir. Bu durum, kanama riskinin arttığını gösterebilir.
APTT Yüksekliğinin Olası Nedenleri:
- Kan Sulandırıcı İlaç Kullanımı: Özellikle heparin tedavisi en yaygın nedendir. Warfarin (Coumadin) gibi diğer kan sulandırıcılar da APTT’yi uzatabilir, ancak bu ilaçların takibinde genellikle PT/INR testi kullanılır.
- Kalıtsal Pıhtılaşma Faktörü Eksiklikleri:
- Hemofili A (Faktör VIII eksikliği)
- Hemofili B (Faktör IX eksikliği)
- Faktör XI veya XII eksiklikleri
- Von Willebrand Hastalığı: En sık görülen kalıtsal kanama bozukluğudur.
- Karaciğer Hastalıkları: Siroz gibi ileri evre karaciğer hastalıkları, pıhtılaşma faktörlerinin üretimini azaltarak APTT’nin uzamasına neden olur.
- Vitamin K Eksikliği: Bazı pıhtılaşma faktörlerinin sentezi için K vitamini gereklidir.
- Lupus Antikoagülanı Varlığı: Vücudun kendi pıhtılaşma faktörlerine saldırdığı otoimmün bir durumdur. Bu durum, testte APTT’yi uzatırken, vücut içinde ise tam tersine pıhtılaşma (tromboz) riskini artırır.
- Dissemine İntravasküler Koagülasyon (DIC): Vücutta yaygın pıhtılaşma ve kanamanın bir arada görüldüğü ciddi bir durumdur.
APTT Düşüklüğü (Kısalması) Ne Anlama Gelir?
APTT sonucunun normalden düşük olması, kanın normalden daha hızlı pıhtılaştığı anlamına gelebilir. Bu durum, pıhtı atması (tromboz) riskinin artmış olabileceğinin bir işareti olabilir. Ancak bu durum, yüksekliğine göre daha nadir görülür ve klinik olarak yorumlanması daha zordur.
APTT Düşüklüğünün Olası Nedenleri:
- Yaygın kanser hastalıkları (bazı türleri).
- Akut faz reaksiyonu (vücutta yaygın bir iltihaplanma veya travma sonrası).
- Testin alınması sırasında yaşanan zorluklar (örneğin, kanın zor alınması numuneyi aktive edebilir).
APTT sonucunuzun normal aralıkların dışında olması durumunda, sonucun ne anlama geldiğini ve sonraki adımların ne olacağını belirlemek için mutlaka doktorunuza danışmanız gerekmektedir.