REKLAM
Çiroz kelimesi, Türk mutfağında iki farklı şeyi ifade edebilir, ancak en yaygın ve geleneksel anlamı bir deniz ürünüdür.
1. Çiroz (Kurutulmuş Uskumru)
Çiroz, geleneksel bir Türk mezesi veya konservesidir ve esasen tuzlanarak güneşte kurutulmuş uskumru balığıdır.
Özellikleri ve Tarihçesi
- Hammaddesi: Genellikle Marmara veya Karadeniz’den yakalanan uskumru balığıdır. Uskumru balığının Karadeniz’e göç etmeden önceki (Nisan-Mayıs) döneminde, yani en yağsız ve en uygun olduğu zamanda yapılır. Hatta Yunanca kökenli olan “ksiros” kelimesi, “kuru” veya “yağsız” anlamına gelir.
- Yapılışı: Balıkların içleri temizlenir, bolca tuzlanır ve yaklaşık 12 saat kadar bekletilir. Ardından yıkanır, ipe dizilir ve güneşte tamamen kuruması için asılır. Bu, buzdolabı olmayan dönemlerde balığı saklamanın geleneksel bir yoluydu.
- Tüketimi: Çiroz, genellikle kuru halde tüketilmez, daha çok bir meze olarak hazırlanır. En popüler hali çiroz salatasıdır. Kurutulmuş balık önce hafifçe ızgarada pişirilir veya kızartılır, sonra dövülerek kılçık, baş ve derisinden ayrılır. Didiklenen et, zeytinyağı, sirke ve limon suyu ile marine edilerek servis edilir. Mükemmel bir rakı mezesi olarak bilinir.
- Günümüzde: Marmara Denizi’ndeki uskumru popülasyonunun azalması nedeniyle, gerçek uskumrudan yapılan çiroz nadirleşmiştir. Günümüzde bazen istavrit gibi balıklardan yapılan “yalancı çiroz” da piyasada bulunabilmektedir.
2. Çiroz (Churros Tatlısının Halk Arasındaki Adı)
Son yıllarda, İspanyol ve Latin Amerika kökenli meşhur kızartma tatlısı olan Churros da halk arasında bazen yanlış bir şekilde veya fonetik yakınlık nedeniyle “çiroz” olarak adlandırılmaktadır.
- Nedir: Pâte à choux hamuruna benzer bir hamurun yıldız uçlu bir duy (sıkma aparatı) ile yağa sıkılıp kızartılmasıyla yapılan, genellikle tarçınlı şeker ile kaplanıp sıcak çikolata sosa bandırılarak yenen uzun çubuk şeklindeki bir tatlıdır.
Ancak unutmamak gerekir ki, birincil ve geleneksel anlamıyla çiroz, tuzlanıp kurutulmuş bir balık (uskumru) ürünüdür.