REKLAM
Hıçkırık, hemen hemen herkesin hayatında en az bir kez yaşadığı, genellikle zararsız ama bazen de oldukça can sıkıcı olabilen bir durumdur. Neden olduğuna dair hem bilimsel bir açıklama hem de onu tetikleyen birçok farklı durum vardır.
Hıçkırık Neden Olur? (Bilimsel Açıklaması)
Hıçkırığın temel nedeni, göğüs boşluğu ile karın boşluğunu birbirinden ayıran ve nefes alıp vermemizde kilit rol oynayan diyafram kasının aniden, istemsiz bir şekilde kasılmasıdır.
İşleyiş şu şekildedir:
- Diyafram Aniden Kasılır: Normalde nefes alırken diyafram yavaşça kasılarak aşağı iner ve akciğerlere hava dolar. Ancak bazı durumlarda bu kas aniden ve kontrolsüz bir şekilde kasılır.
- Hava Hızla İçeri Çekilir: Bu ani kasılma, akciğerlere çok hızlı bir şekilde hava çekilmesine neden olur.
- Ses Telleri Kapanır: Gırtlakta bulunan ses tellerimiz (vokal kordlar), bu ani ve istenmeyen hava girişine karşı bir refleks olarak aniden kapanır.
- “Hık” Sesi Oluşur: Hızla içeri giren havanın aniden kapanan ses tellerine çarpmasıyla o bildiğimiz karakteristik “hık” sesi ortaya çıkar.
Yani hıçkırık, aslında diyafram kasının spazmı ve ses tellerinin buna verdiği tepkiden ibarettir.
Hıçkırığı Tetikleyen Yaygın Sebepler Nelerdir?
Diyafram kasının bu şekilde aniden kasılmasına neden olabilecek birçok tetikleyici vardır. Bunlar genellikle sinirlerin (özellikle diyaframı kontrol eden frenik sinirin) uyarılmasıyla ilgilidir.
Mide ve Yemekle İlgili Sebepler:
- Hızlı Yemek Yemek: En yaygın sebeplerden biridir. Hızlı yediğimizde yiyeceklerle birlikte hava da yutarız.
- Çok Fazla Yemek: Midenin aşırı derecede dolması ve genişlemesi, hemen üstündeki diyaframı uyararak hıçkırığa neden olabilir.
- Gazlı İçecekler Tüketmek: Karbondioksit gazı mideyi genişletir ve diyaframı tahriş eder.
- Baharatlı ve Acı Yiyecekler: Bu tür yiyecekler de yemek borusunu ve mideyi uyararak hıçkırık refleksini tetikleyebilir.
- Çok Sıcak veya Çok Soğuk Yiyecek/İçecekler: Ani sıcaklık değişiklikleri de yemek borusunda ve diyaframda spazma yol açabilir.
- Alkol Tüketimi: Alkol de mide ve sinirler üzerinde uyarıcı bir etkiye sahiptir.
Duygusal ve Fiziksel Sebepler:
- Ani Heyecan, Stres veya Korku: Güçlü duygusal tepkiler sinir sistemini etkileyerek diyafram kasılmalarına neden olabilir.
- Hızlı Nefes Alıp Verme (Hiperventilasyon):
- Sakız Çiğnemek veya Şeker Emmek: Bu eylemler sırasında farkında olmadan hava yutulur.
Uzun Süren (İnatçı) Hıçkırık
Çoğu hıçkırık nöbeti birkaç dakika içinde kendiliğinden geçer. Ancak bazı durumlarda hıçkırık saatlerce, hatta günlerce sürebilir.
- 48 Saatten Uzun Süren Hıçkırık: “İnatçı hıçkırık” olarak adlandırılır.
- 1 Aydan Uzun Süren Hıçkırık: “Tedavi edilemeyen hıçkırık” olarak adlandırılır.
Bu gibi uzun süren durumlar, altta yatan daha ciddi bir sağlık sorununun belirtisi olabilir. Bunlar arasında merkezi sinir sistemi rahatsızlıkları, metabolik bozukluklar, bazı ilaçların yan etkileri veya diyafram sinirini etkileyen sorunlar yer alabilir.
Eğer hıçkırığınız 48 saatten uzun sürüyorsa veya yeme, uyuma, nefes alma gibi günlük aktivitelerinizi etkileyecek kadar şiddetliyse, mutlaka bir doktora danışmanız önemlidir.