REKLAM
Türkçede “kader” ve “kaza” konuları günlük hayatın ve dilin ayrılmaz bir parçasıdır. Bu nedenle bu temaları işleyen çok sayıda atasözü, deyim ve özdeyiş bulunmaktadır. İşte konuşma dilinde sıkça kullanılanlardan bazıları:
Doğrudan Kader ve Alın Yazısı ile İlgili Olanlar
Bu ifadeler, olayların önceden belirlendiği ve insan iradesinin dışında geliştiği inancını yansıtır.
- Alın yazısı: (Deyim) Kaderin en yaygın karşılığıdır. Birinin başına geleceklerin, doğmadan önce alnına yazıldığına inanılır. “Ne yapalım, alın yazısı böyleymiş.”
- Akacak kan damarda durmaz: (Atasözü) Kaçınılmaz olan kötü olayların önüne geçilemeyeceğini ifade eder. Bir kaza veya felaket yaşandıktan sonra teselli amacıyla söylenir.
- Her şey olacağına varır: (Özdeyiş) Olayların doğal akışına bırakılması gerektiğini, eninde sonunda kaderde olanın yaşanacağını belirtir.
- Kaderde ne varsa o olur: (Özdeyiş) Gelecek için endişelenmenin yersiz olduğunu, kaderde olanın zaten gerçekleşeceğini anlatan bir teslimiyet ifadesidir.
- Takdir-i İlahi: (Deyim) “Allah’ın takdiri, uygun görmesi” anlamına gelir. Özellikle ölüm, büyük kazalar veya doğal afetler gibi değiştirilemeyen durumlar için kullanılır.
- Kısmet: (Özdeyiş) Birinin payına düşen, nasibi olan şeydir. Sadece kötü olaylar için değil, evlilik, iş gibi konularda da sıkça kullanılır. “Kısmette yokmuş.”
- Feleğin sillesini yemek: (Deyim) Kaderden ağır bir darbe almak, büyük bir talihsizlik yaşamak anlamına gelir.
Kaza ve Beklenmedik Olaylarla İlgili Olanlar
Bu ifadeler, ansızın gelen ve genellikle kötü olan olayları tanımlamak için kullanılır.
- Kaza geliyorum demez: (Atasözü) Kötü olayların ansızın, beklenmedik bir anda ortaya çıkacağını anlatır. Tedbirli olmanın önemini vurgularken de kullanılır.
- Sakınılan göze çöp batar: (Atasözü) Bir şeyi korumak için ne kadar çabalarsanız çabalayın, kaderinde varsa başına yine de bir iş gelir anlamında, ironik bir durumu ifade eder.
- Olacağı varmış: (Özdeyiş) Genellikle bir kaza veya istenmeyen bir olaydan sonra, durumu kabullenmek için söylenen bir teselli sözüdür.
- Ucuz atlatmak: (Deyim) Kötü bir olayı, kazayı çok az bir zararla veya zararsız bir şekilde geride bırakmak.
Teselli ve Kabulleniş Bildirenler
Bu sözler, yaşanan olumsuz bir durumun ardından durumu kabullenmek ve teselli bulmak amacıyla kullanılır.
- Vardır bunda da bir hayır: (Özdeyiş) Yaşanan kötü bir olayın arkasında ilahi bir iyilik veya daha sonra anlaşılacak bir hikmet olabileceği inancını yansıtır.
- Neyse hayırlısı o olsun: (Özdeyiş) Bir durumun sonucu belirsizken, en iyi ve en doğru olanın gerçekleşmesi için bir temenni ve teslimiyet ifadesidir.
- Can çıkmayınca huy çıkmaz: (Atasözü) İnsanların karakterinin veya kaderinin temelden değişmeyeceğini, bazı şeylerin ölene dek sabit kalacağını ifade eder.
- Eceli gelmek: (Deyim) Ölüm vaktinin gelmesi. Birinin ölümünün kaderinde o an için yazılı olduğunu belirtir.
Bu ifadeler, kültürel olarak olaylara karşı bir kabulleniş, metanet ve teselli bulma mekanizması olarak dilimize yerleşmiştir.