REKLAM
Biyocoğrafya (Biogeography), yeryüzündeki bitki ve hayvan türlerinin dağılımını ve bu dağılımın oluşmasında etkili olan nedenleri inceleyen, Fiziki Coğrafya’nın bir alt bilim dalıdır.
Biyocoğrafya kelimesi, Yunanca’da “Bio” (canlı) ve “Geographia” (coğrafya) kelimelerinin birleşiminden oluşur ve kısaca Canlılar Coğrafyası anlamına gelir.
Biyocoğrafyanın İncelediği Temel Konular
Biyocoğrafya, canlıların nerede, ne zaman ve neden bulunduğuna odaklanır. İnceleme alanı sadece günümüzdeki canlıları değil, geçmiş jeolojik dönemlerde yaşamış türlerin dağılımını da kapsar.
Temel olarak şu soruların yanıtlarını arar:
- Dağılım Modelleri: Belirli bir bitki veya hayvan türü, yeryüzünün hangi bölgelerinde yaşar ve neden o bölgelerde yoğunlaşır? (Örneğin, kutup ayısının neden sadece kutup bölgelerinde yaşadığı.)
- Coğrafi Faktörlerin Etkisi: Canlıların dağılımını hangi fiziki coğrafya faktörleri belirler?
- İklim (Klimatoloji): Sıcaklık, yağış ve nem.
- Yeryüzü Şekilleri (Jeomorfoloji): Dağlar, vadiler, yükseklik ve eğim.
- Toprak (Pedoloji): Toprağın cinsi, tuzluluk ve mineral içeriği.
- Su Özellikleri (Hidrografya): Deniz ve okyanus akıntıları, su sıcaklığı ve tuzluluk.
- Tarihsel Süreçler: Kıta kaymaları (Plaka Tektoniği), buzul çağları veya evrim gibi uzun vadeli olayların canlı türlerinin dağılımını nasıl etkilediği.
- Biyosfer: Canlılar küresi olarak bilinen biyosferin, diğer coğrafi küreler (atmosfer, litosfer, hidrosfer) ile olan etkileşimini inceler.
Biyocoğrafyanın Alt Dalları
Uygulamada biyocoğrafya iki ana alt dala ayrılır:
1. Bitki Coğrafyası (Fitocoğrafya)
- İnceleme Alanı: Bitki türlerinin (flora) yeryüzündeki dağılışını ve bu dağılışa etki eden coğrafi etmenleri inceler.
- Örnek Konu: Türkiye’de Akdeniz ikliminin görüldüğü bölgelerde neden maki bitki örtüsünün yayıldığı.
2. Hayvan Coğrafyası (Zoocoğrafya)
- İnceleme Alanı: Hayvan türlerinin (fauna) yeryüzündeki dağılışını ve bu dağılışı etkileyen faktörleri araştırır. Hayvanların hareket kabiliyeti olduğu için incelemesi, bitkilere göre biraz daha karmaşıktır.
- Örnek Konu: Afrika’daki savan bölgelerinin büyük otçul hayvanlar için neden ideal bir yaşam alanı olduğu.
Bu iki ana dalın yanı sıra, incelediği zamansal ve yöntemsel yaklaşıma göre biyocoğrafya; Tarihsel Biyocoğrafya, Ekolojik Biyocoğrafya ve Analitik Biyocoğrafya gibi dallara da ayrılabilir.