REKLAM
Konjugasyon, biyolojide, genellikle aynı türden iki hücrenin geçici olarak yan yana gelerek genetik madde alışverişi yapması olayıdır.
Bu olay, birey sayısını artırmadığı için doğrudan bir üreme şekli değildir, ancak canlılar arasında kalıtsal çeşitlilik (genetik varyasyon) sağlama mekanizmalarından biridir.
Konjugasyonun Temel Amacı ve Özellikleri
Konjugasyonun temel amacı, özellikle eşeysiz yolla çoğalan canlılarda, genetik materyali çeşitlendirerek türün değişen çevre koşullarına karşı direncini ve uyum yeteneğini artırmaktır.
Konjugasyonun temel özellikleri şunlardır:
- Amaç: Canlılar arasında genetik çeşitlilik ve rekombinasyon (genetik birleşme) sağlamaktır.
- Sonuç: Birey sayısı genellikle artmaz (Paramesyum hariç, Paramesyum’da konjugasyon sonrasında mitoz bölünmelerle birey sayısı artar).
- Gereklilik: Aynı türe ait, fakat genellikle kalıtsal yapısı farklı iki bireyin bir araya gelmesini gerektirir.
Konjugasyonun Görüldüğü Başlıca Canlılar
Konjugasyon, yapılış şekli birbirinden farklı olmak üzere başlıca iki farklı canlı grubunda görülür:
1. Bakterilerde Konjugasyon
Bakterilerde konjugasyon, genetik materyali tek yönlü olarak aktarır ve birey sayısını artırmaz.
- Verici ve Alıcı: Genellikle F+ (Fertilite Plazmidi’ne sahip, verici) ve F- (Plazmidi olmayan, alıcı) olmak üzere iki farklı bakteri hücresi bulunur.
- Mekanizma: Verici bakteri, seks pilusu (eşey pilusu) adı verilen bir uzantı oluşturur. Bu pilus, alıcı hücreye bağlanarak iki hücre arasında geçici bir sitoplazmik köprü kurulmasını sağlar.
- Aktarım: Verici hücredeki plazmit (kromozomdan bağımsız küçük dairesel DNA parçası) bu köprü yoluyla alıcı hücreye aktarılır.
- Sonuç: Alıcı hücre, yeni genetik bilgiye (örneğin antibiyotik direnci) sahip olur ve kendisi de artık verici (F+) hücreye dönüşebilir.
2. Paramesyumda Konjugasyon
Paramesyum gibi protistlerde konjugasyon, bakterilerden farklı olarak mayoz bölünme ve döllenme içerir ve konjugasyon tamamlandıktan sonra ardışık bölünmelerle birey sayısı artar.
- Mekanizma: Farklı genetik yapıdaki iki Paramesyum yan yana gelir ve aralarında sitoplazmik bir köprü kurulur.
- Çekirdek Değişimi: Bu canlılardaki küçük çekirdekler (mikronükleus) mayoz bölünme geçirir, çekirdek değişimi yapılır ve bu çekirdekler birleşerek döllenme gerçekleşir.
- Sonuç: Her iki Paramesyum da genetik olarak çeşitlenmiş bir yapıya kavuşur. Ardından gerçekleşen mitoz bölünmelerle birey sayısı artar.
Özetle, konjugasyon, biyolojik dünyada canlıların kendilerini adapte etmelerini sağlayan hayati bir genetik takas yöntemidir.