REKLAM
Gök cisimlerinin dönüş yönü, Güneş Sistemi’nin oluşumundan kalan bir mirastır. Dünya’nın dönüş yönü, kutuplardan bakıldığında saat yönünün tersidir (batıdan doğuya doğru). Bu yöne astronomide “prograde” veya “ileri yönlü hareket” denir.
İşte Dünya ile aynı yönde dönen gök cisimleri:
1. Gezegenler
Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin çoğu Dünya ile aynı yönde döner.
- Merkür
- Mars
- Jüpiter
- Satürn
- Neptün
Ayrıca Güneş’in kendisi de kendi ekseni etrafında bu yönde döner.
İstisnalar (Farklı Yönde Dönenler):
- Venüs: Tam tersi yönde, yani doğudan batıya doğru (retrograde) döner.
- Uranüs: Adeta “yan yatmış” bir fıçı gibi, yaklaşık 98 derecelik bir eksen eğikliğiyle döner. Bu da onun dönüşünü teknik olarak ters (retrograde) yapar.
2. Cüce Gezegenler
Büyük çoğunluğu Dünya ile aynı yönde döner.
- Ceres
- Haumea
- Makemake
- Eris
Bu kuralın en bilinen istisnası ise Plüton‘dur. Plüton, Uranüs gibi belirgin bir eksen eğikliğine sahiptir ve dönüşü ters (retrograde) kabul edilir.
3. Uydular
Güneş Sistemi’ndeki yüzlerce uydunun büyük bir kısmı, hem kendi gezegenlerinin etrafında hem de kendi eksenleri etrafında Dünya ile aynı yönde (prograde) döner. Buna bizim Ay‘ımız da dahildir.
Neden Çoğu Gök Cismi Aynı Yönde Döner?
Bunun sebebi Güneş Sistemi’nin oluşum sürecidir. Yaklaşık 4.6 milyar yıl önce, Güneş Sistemi dev bir gaz ve toz bulutunun (solar nebula) kendi kütle çekimiyle içe doğru çökmesiyle oluştu. Bu bulut dönerken açısal momentumun korunumu yasası gereği, merkezde Güneş ve etrafındaki diskte oluşan tüm gezegenler, cüce gezegenler ve diğer cisimler aynı temel dönüş yönünü miras aldılar.
Venüs ve Uranüs gibi istisnaların ise sistemin ilk zamanlarında devasa gök cisimleriyle yaşadıkları çarpışmalar sonucu dönüş yönlerinin değiştiği düşünülmektedir.