REKLAM
Ferdinand Macellan’ın hikayesi, dünyanın yuvarlak olduğunu kanıtlama konusunda sıkça anlatılır, ancak burada bilinmesi gereken önemli bir detay var.
Doğrudan ve en net cevap şudur: Macellan, sürekli olarak batıya doğru yelken açarak başladığı noktaya geri dönmeyi hedefleyen bir dünya turu planladı ve başlattı. Bu yolculuğun başarıyla tamamlanması, Dünya’nın düz olmadığını ve etrafının dolaşılabileceğini pratik olarak kanıtlayan ilk olay oldu.
Ancak hikayenin önemli bir nüansı vardır:
Macellan bu yolculuğu kendisi tamamlayamamıştır. Yolculuk sırasında Filipinler’de hayatını kaybetmiştir. Kalan mürettebatı ve gemisi Victoria, Juan Sebastián Elcano‘nun komutası altında yola devam ederek İspanya’ya geri dönmüş ve böylece dünya turunu tamamlamıştır.
Yani, dünyanın yuvarlak olduğunu kanıtlayan kişi Macellan’dan ziyade Macellan’ın başlattığı seferdir.
Kanıtın Arkasındaki Mantık Nedir?
Macellan’ın kanıtı, teorik gözlemlere değil, tamamen pratik bir eyleme dayanıyordu:
- Hipotez: Eğer Dünya yuvarlaksa, sürekli aynı yöne (örneğin batıya) gidilirse, eninde sonunda başlangıç noktasına doğudan geri gelinmelidir.
- Eylem: 1519’da İspanya’dan 5 gemiyle batıya doğru yola çıktı.
- Yolculuk: Atlantik Okyanusu’nu geçti, Güney Amerika’nın en güneyindeki tehlikeli boğazı (bugün onun adıyla anılan Macellan Boğazı) aştı ve daha önce Avrupalıların bilmediği devasa bir okyanusa ulaştı. Sakin suları nedeniyle buraya “Pasifik” (huzurlu) adını verdi.
- Sonuç: Macellan’ın ölümünden sonra Elcano’nun liderliğindeki Victoria gemisi, batıya doğru devam ederek Ümit Burnu’nu döndü ve 1522’de, yani yola çıktıktan yaklaşık 3 yıl sonra, İspanya’ya geri ulaştı.
Bu yolculuk, Dünya’nın etrafının kesintisiz bir şekilde dolaşılabileceğini göstererek yuvarlak olduğunun en somut ve pratik kanıtı olmuştur.
Önemli Not: Macellan’dan çok daha önce, Antik Yunan bilginleri gibi birçok kişi Dünya’nın yuvarlak olduğunu gözlemlerle (örneğin ufukta kaybolan gemiler, Ay tutulması sırasında Dünya’nın Ay üzerine düşen dairesel gölgesi gibi) zaten biliyordu. Macellan’ın ve ekibinin başarısı, bu teoriyi pratikte kanıtlayan ilk seferi gerçekleştirmeleridir.