Hakkının aslen kazanılmasına imkan veren yöntem nedir ? sorusunun cevabı burada yer almaktadır.
CEVAP: ihraz
Hakkın kazanılmasında genel olarak üç yol bulunmaktadır.
- hakkın asıl yoldan (aslen) kazanılması
- hakkın devir yoluyla (devren) kazanılması
- hakkın kurma (tesisen) yoluyla kazanılmasıdır
Hakkın Aslen Kazanılması
- Başkasına ait olmayan bir şey üzerinde doğrudan doğruya bir hakkın kazanılmasına, hakkın aslen (asıl yoldan) kazanılması denir.
- Örneğin, dağda avlanan bir avcının avladığı hayvan üzerindeki mülkiyeti asıl yoldan kazanılmış olur. Zira av hayvanı üzerinde daha önce hiç kimsenin bir mülkiyet hakkı yoktur.
- Sahipsiz taşınır malların bu yolla elde edilmesine sahiplenme (ihraz)(TMK. m. 767) denir.
- Taşınmaz mallara ise bu şekilde el konulmasına işgal(TMK. m. 705, 716) denir.
Hakkın Devren Kazanılması
- Bir kişiye ait olan bir hakkın, hukukî bir işlem veya olay neticesinde başka bir kişiye geçmesine, hakkın devir yoluyla geçmesi denir. Burada bir kişi hakkı kaybetmekte, diğer kişi ise hakkı kazanmaktadır.
- Devir yoluyla hakkın kazanılması kapsam bakımından, “tekten geçiş” (cüzi iktisap veya cüzi intikal) ve “tümden geçiş” (küllî iktisap veya küllî intikal) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
- Bir kişinin malvarlığından belli bir hakkın başka birisine geçmesine tekten geçiş denir.
- Bu karşılık, bir kişiye ait malvarlığının tümünün başka birisine geçmesine tümden geçiş denir. Örneğin, ölenin malvarlığının mirasçılara geçmesinde tümden geçiş söz konusudur.
- Hakların devir yoluyla kazınılmasındaki en yaygın yol, hukukî işlemlerle hakkın kazanılmasıdır. Örneğin, bir kimsenin sahibi olduğu bir otomobili başka birisine satması ve teslim etmesinde hukukî bir işlemle hakkın kazanılması vardır.
- Hakların devir yoluyla kazanılmasında diğer bir yol ise hukukî olaylardır. Bunlara örnek olarak ölüm olayı verilebilir. Zira ölüm halinde, ölenin malvarlığı hiçbir işleme gerek kalmaksızın ölenin mirasçılarına geçmektedir.
Hakkın Tesisen Kazanılması
- Bazı haklar kurma yoluyla kazanılır. Burada, hakkın devredilmesi söz konusu değildir. Kişi sahip olduğu bir hakka dayanarak, yeni bir hak kurmakta ve onu başkasına geçirmektedir.
- Örneğin, bir taşınmaz üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan kimsenin, bu hakkına dayanarak ipotek hakkı tesis etmesinde kurma yolu ile hakkın kazanılması vardır.