Edebi tür nedir?
Edebi türlerini ikiye ayırmak mümkündür. Birincisi nazım, ikincisi nesirdir. Nazım belli bir ölçü ve kalıp esas alınarak üretilmiş edebiyat ürünleridir. Ya da kısaca bütün şiir ve şiirsel metinlerdir. Hece vezni gibi belli bir kalıp ve ölçü kaygısı güdülerek yazılır. Nesir ise serbest, ölçüsüz düz yazıdır. Nazım genel olarak bütün şiir türlerini kapsar. Nesir ise edebiyatın şiir dışındaki tüm biçimlerini. Roman, öykü, tiyatro, deneme gibi.
Edebi türler ve özellikleri
A) Nazım türleri nelerdir?
- Şiir: Genel manasıyla dilin ve nazmın kişisel ve üstün bir zevkle bir arada kullanımından ortaya çıkan bir sanat eseridir.
- Destan: Milletleri derinden etkileyen tarihi ve sosyal olayları anlatan çoğunlukla manzum şekilde olan edebî eserlere denir.
- Ağıt: Ölen kişilerin ardından duyulan acıyı, üzüntüyü dile getirmek için söylenen şiirlerdir.
- Mesnevi: Her beytinin dizeleri kendi arasında uyaklı,aruz vezninin kısa kalıplarıyla yazılan divan şiirinin en uzun nazım biçimine denir.
- Eleji: Eski Yunan’da bir dizesi altı, ikincisi beş ölçülü olan beyitlerle oluşturulan uyaksız şiir.
B) Nesir türleri nelerdir?
- Roman: İnsanların serüvenlerini, iç dünyalarını, toplumsal bir olayı, insan ilişkilerini ve farklı insani durumlarını yansıtan düzyazı türü.
- Öykü (Hikaye): Yaşanmış veya tasarlanmış bir olayı, bir durumu; yer, kişi ve zaman belirterek anlatan kısa yazılara denir.
- Masal: İlk anlatanı bilinmeyen ve ağızdan ağıza sürüp gelen, olağanüstü, düş ürünü olaylara denir.
- Tiyatro: Bir sahnede, seyirciler önünde oyuncuların temsil etmesi maksadıyla yazılmış edebi eserlere denir.
- Deneme: Yazarın isteğine göre seçtiği bir konuda şahsi düşüncelerini kendi kendisiyle konuşuyormuş üslubuyla kaleme aldığı yazılara denir.
- Makale: Belirli bir konuda, bir görüşü, bir düşünceyi savunmak ve kanıtlamak için yazılan yazı türüdür.
- Biyografi: Bir kişinin hayatının bir başkası tarafından kaleme alınması ile ortaya çıkan edebi türdür.
- Otobiyografi: Bir kişinin kendi öz yaşam öyküsünü anlattığı yazım biçimidir.
- Eleştiri: Bir kişi, eser ya da konuyu doğru ve yanlışlarını göstererek anlatmak amacıyla yazılan kısa metinlerdir.
- Anı: Bir kimsenin, özellikle tanınmış kişilerin başlarına gelen ilginç olayları bilgilere dayanarak anlattıkları yazılardır.
- Gezi yazısı: Bir yazarın, gezip gördüğü yerleri, kendi görüş ve düşüncelerini de katarak anlattığı yazılardır.
- Mizah: Hayatın güldürücü yanlarını ortaya koyan sanat türü. İnsanı gülmeye sevk eden resim, karikatür, konuşma ve yazı sanatıdır.